Zapraszamy na wirtualny spacer po ITER - projekcie, który ma zrewolucjonizować energetykę i wyznaczyć kierunek rozwoju na najbliższe dziesięciolecia.
ITER jest jedynym w swoim rodzaju projektem mającym na celu budowę największej na świecie instalacji służącej do przeprowadzania fuzji jądrowej. Dzięki wspieraniu innowacji i współpracy międzynarodowej projekt przyczynia się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy, a jednocześnie pozwoli UE odegrać wiodącą rolę w globalnych badaniach nad fuzją jądrową.
Prace budowlane rozpoczęły się w 2007 r. w Cadarache, na południu Francji, na terenie o powierzchni 42 ha, na którym obecnie znajduje się tokamak, kilka budynków, infrastruktura i źródła energii. ITER jest jednym z najbardziej złożonych projektów inżynieryjnych w historii, ponieważ będzie potrzebował milionów komponentów do montażu gigantycznego reaktora, który waży 23 tys. ton.
Projekt powstał w oparciu o Umowę w sprawie powołania Międzynarodowej Organizacji Energii Termojądrowej na rzecz wspólnej realizacji projektu ITER podpisanej w 2006 r. przez siedmiu partnerów: Chiny, Euratom (reprezentowany przez Komisję Europejską), Indie, Japonię, Koreę Południową, Rosję i USA. Partnerzy ci wspólnie zarządzają organizacją ITER, która odpowiada za budowę projektu i zarządzanie nim, oraz gromadzą na ten cel zasoby finansowe i naukowe. Każdy partner posiada krajową agencję zarządzającą swoimi wkładami. Unijna agencja to Fusion for Energy (Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej), które ma siedzibę w hiszpańskiej Barcelonie.
ITER ma produkować 10 razy więcej energii termojądrowej niż moc cieplna potrzebna do wyprodukowania plazmy, co sprawia, że jest on kluczowym etapem eksperymentalnym między dzisiejszymi instalacjami badawczymi a przyszłymi elektrowniami termojądrowymi.
W 2020 r. miał miejsce ważny krok – rozpoczęcie pięcioletniej fazy montażu tokamaka. Kolejnym ważnym etapem będzie rok 2025, do którego ITER ma wygenerować pierwszą przegrzaną plazmę. Pełną moc ma osiągnąć do 2035 r. i wykazać, że z procesu fuzji można pozyskać więcej energii niż zostało do niego zużyte.
Chociaż sam ITER nie będzie produkował energii elektrycznej – ma raczej na celu udowodnienie, że fuzja jądrowa na dużą skalę jest możliwa – stanowi on ogromny krok w tworzeniu energii termojądrowej i przyczyni się do przejścia od badań naukowych do rzeczywistości.
Oprócz postępów na terenie Europy, jeszcze w tym roku UE i Japonia zainaugurują reaktor termojądrowy JT-60SA zlokalizowany w mieście Naka w Japonii. Będzie to największy tokamak w eksploatacji do czasu uruchomienia ITER. JT-60SA został opracowany i zbudowany wspólnie przez Japonię i Unię Europejską w ramach umowy w sprawie szeroko zakrojonej koncepcji. Jego szczególnymi właściwościami są zdolność do wytwarzania plazmy o długim impulsie. Główne zadania JT-60SA to wspieranie eksploatacji ITER (jego uruchomienie planowane jest na 2025 r.) oraz przyczynianie się do stworzenie unijnego reaktora termojądrowego następnej generacji – DEMO.
DEMO – „demonstracyjna elektrownia” będąca kontynuacją projektu ITER – to program przemysłowy i technologiczny, dzięki któremu produkowana będzie energia elektryczna dla sieci. To z kolei utoruje drogę do przyszłej komercjalizacji energii termojądrowej i doprowadzi do uzyskania taniej, niemal nieograniczonej energii bezemisyjnej, być może począwszy od 2050 r.
